برای اینکه گزارش ارزشیابی به درستی صورت بگیرد، لازم است شرکتهای همگروه را به درستی تشخیص داد. در مطلب قبل معیار انتخاب شرکتهای همگروه توضیح داده شد و در این مطلب برای اینکه تحلیل صنعت به درستی صورت پذیرد، چگونگی استانداردسازی اقلام صورتهای مالی توضیح داده میشود.
استانداردسازی اقلام صورتهای مالی از ۳ طریق صورت میپذیرد:
۱- حذف و تعدیل اقلام غیرعادی؛
۲- حذف اقلام غیرعملیاتی؛
۳- اصلاح اثر تغییر رویۀ حسابداری.
حذف و تعدیل اقلام غیرعادی
زمانی که صحبت از حذف اقلام غیرعادی است به این معنا است که اگر شرکتی همیشه سودی به میزان ۱۰ میلیارد ایجاد میکند، اما در سال ۱۴۰۱ به علت تسعیر ارز، ۱۰۰ میلیارد سود ایجاد کرده است، باید ۹۰ میلیارد تومان سود ایجاد شده بابت تسعیر ارز را از اقلام حذف کند. در صورتی که این اقلام تعدیل نشده باشد و در محاسبات لحاظ شود در این حالت نرخ رشد محاسبه شده و در نتیجه، حاشیه سود، اشتباه برآورد خواهد شد.
حذف اقلام غیرعملیاتی
در مطالب قبل گفته شد، به منظور اینکه گزارش ارزشیابی به درستی صورت بگیرد، فعالیتهای غیرعملیاتی را باید از فعالیتهای عملیاتی تفکیک کرد. به عنوان مثال در محاسبۀ نسبت نقدینگی عاملی به نام موجودی کالا وجود دارد. در صورتی که قیمت موجودی کالا ۱۰ برابر شود، لازم است جزء غیرعملیاتی آن را جدا کرد تا خروجی این نسبت به درستی حاصل شود.
اصلاح اثر تغییر رویههای حسابداری
به این منظور لازم است شیوۀ محاسبۀ استهلاک، شیوۀ محاسبۀ هزینۀ مالیاتی یا ذخیرۀ مالیات، مزایای پایان خدمت کارکنان و هزینۀ مطالبات مشکوکالوصول اصلاح شود. در واقع همۀ این موارد میتوانند شرکت را تغییر داده و صورتهای مالی را تحت تأثیر قرار دهند.
به عنوان مثال یک شرکت نرمافزاری، به تعداد ۱۰ نفر پرسنل دارد. شرکت میتواند %۹۰ هزینۀ این افراد را به اسم هزینۀ بهای تمام شدۀ نرمافزار در دارایی ثبت کند و یا میتواند %۹۰ آن را تحت عنوان هزینۀ حقوق و دستمزد ثبت کند و از آن سود کسر کند. استاندارد حسابداری هر دو روش را درست ارزیابی میکند اما در روش اول حاشیۀ سود %۵۰ و در روش دوم %۵ خواهد بود. با توجه به اینکه میزان سود تولید شده در شرکت چقدر است، ثبت این هزینه توسط شرکت میتواند در حسابهای متفاوتی صورت بگیرد.