در مطلب قبل، چرخۀ عملیات و صورتهای مالی شرکت توضیح داده شد. در این مطلب، معیار انتخاب شرکتهای همگروه توضیح داده میشود. به منظور تهیۀ گزارش ارزشیابی، لازم است شرکت مد نظر را با شرکتهای مشابه مقایسه کرد. در صورتی که شرکت اشتباهی برای مقایسه انتخاب شده باشد، نشاندهندۀ این است که شناخت از صنعت به درستی صورت نگرفته و این گزارش فاقد اعتبار است.
برای انتخاب شرکتهای همگروه و بررسی آنها در گزارشات ارزشیابی لازم است به مراحل زیر توجه شود:
۱- شرکتها محصولات مشابه داشته باشند
به عنوان مثال در صورتی که نیاز باشد ارزشیابی برای ایران خودرو دیزل انجام شود، لازم است که محصولات این شرکت مورد بررسی قرار بگیرد. به منظور تشخیص شرکتهای مشابه، بهترین مورد بررسی گزارش هیئت مدیرۀ شرکت است، زیرا در این گزارش رقبای شرکت معرفی میشوند.
۲- مقیاس نزدیک به هم
برای سنجش این مورد لازم است به موارد زیر توجه کرد:
- ظرفیت تولید: ظرفیت تولید گروه خودرو سازی «الف» که صرفاً قطعات ۲,۰۰۰ خودرو را وارد میکند و وظیفۀ سرهمبندی کردن این قطعات را بر عهده دارد با گروه خودرو سازی «ب» که ظرفیت تولید ۵۰۰ هزار خودرو را دارد یکسان نبوده و بنابراین این دو گروه در یک رده قرار نمیگیرند.
- حجم داراییها: در شرکتهای سرمایهگذاری، حجم داراییها عامل کلیدی است. یک شرکت سرمایهگذاری که حجم پرتفلیو آن ۵۰ هزار میلیارد تومان است با شرکتی که حجم دارایی آن ۲۰۰ میلیارد تومان است، هم رده نیستند.
- پرسنل: به عنوان مثال در شرکتهای نرمافزاری، دارایی اصلی نیروی انسانی است. پس در این دسته از شرکتها، پرسنل هستند که در رابطه با همرده بودن یا نبودن شرکتها کمک کننده هستند.
۳- تکنولوژی تولید
تکنولوژی تولید در نیروگاه و صنعت پالایش پتروشیمی با یکدیگر متفاوت است و این تفاوت تکنولوژی کاملاً در بهای تمام شده محصولات میتواند اثرگذار باشد و همچنین میتواند روی سطح استحصال از مادۀ اولیه نیز اثر بگذارد. بنابراین، بهتر است نیروگاه گازی با نیروگاه گازی و نیروگاه آبی نیز با نیروگاه آبی مقایسه شود.
۴- درجۀ بلوغ
طول عمر بانکهای مختلف، متفاوت است. بانکی با طول عمر ۶۰ سال و نیز بانکی با طول عمر کمتر در حدود ۵ سال میتوانند از نظر حجم سپرده با هم برابر یا نزدیک به هم باشند اما، مقایسه بر مبنای حجم سپرده در بانکها ممکن است ایراد داشته باشد. به عنوان مثال بانک «الف» ۲,۰۰۰ شعبه دارد که مالک همۀ این شعبههاست اما بانک «ب»، ۲۰۰ شعبه داشته و این شعبهها اجارهای هستند. توانایی بانک «الف» در تجدید ارزیابی چندین برابر بانک «ب» است. بنابراین، لازم است این نکات در ارزشیابی مورد بررسی قرار گیرد.
در این مطلب، معیار انتخاب شرکتهای همگروه توضیح داده شد. در مطلب بعدی، اقدامات لازم برای استانداردسازی صورتهای مالی توضیح داده خواهد شد.