ارزشیابی به فرآیند تعیین ارزش فعلی (Present Value) دارایی، شرکت یا کسبو کار گفته میشود. ارزش فعلی میتواند نشاندهندۀ ارزش ذاتی (Intrinsic Value)، ارزش اقتصادی (Economic Value)، ارزش منصفانه (Fair Value) و یا ارزش بازار (Market Value) باشد.
هر یک از این عبارات در علوم مالی معنای دقیق خود را دارند:
- ارزش ذاتی: این ارزش با در نظر گرفتن ارزش تمام داراییهای مشهود و نامشهود محاسبه میشود.
- ارزش اقتصادی: به حداکثر ارزش یا قیمتی گفته میشود که خریداران یا سرمایهگذاران برای یک دارایی یا شرکت قائل میشوند و حاضر به پرداخت آن هستند.
- ارزش منصفانه: به قیمتی منطقی از دیدگاه فعالان بازار و مورد توافق فروشنده و خریدار گفته میشود، به شرطی که هر دو طرف با تمایل و آگاهی کامل حاضر به معامله شده باشند.
- ارزش بازار: قیمتی است که در بازار بر اساس میزان عرضه و تقاضا تعیین میشود.
ارزشیابی بر مبنای روشهای مختلفی قابل محاسبه است. معیار استفاده از یک روش به اطلاعات در دسترس، نوع دارایی یا شرکت و سایر عوامل بستگی دارد. به عنوان مثال، برای ارزشیابی شرکتهای بورسی، ارزش فعلی جریانهای نقدی در آیندۀ شرکت محاسبه شده تا نهایت ارزش ذاتی آن بدست آید.
فرمول ارزشگذاری به زبان ساده به صورت زیر است:
طبق فرمول فوق تنزیل جریان نقدی با نرخ مشخصی نشان داده شده است تا بر مبنای آن بتوان ارزش را در زمان صفر برآورد کرد.
سود نقدی که در فرمول فوق با حرف D نشان داده شده است، در حالت کلی Cash Flow یا جریان نقدی نیز نامیده میشود. Cash Flow با توجه به صورت مسئله قابل تعریف است و میتواند شامل هر کدام از موارد زیر باشد:
- EPS: سود هر سهم
- DPS: سود تقسیمی هر سهم
- Sales: فروش
- FCF: جریان نقدی آزاد
- EP (Economic Profit): سود اقتصادی
- RI (Residual Income): سود باقیمانده
ارزش شرکت را به دو روش میتوان بدست آورد:
- جریان نقدی آزاد (FCF): بر اساس این روش، ارزش کل شرکت محاسبه میشود و میزان ارزشی که به اعتباردهندگان مربوط میشود از آن کسر شده و ارزش باقیمانده میان سهامداران توزیع میشود. به سهامداران و افرادی که به شرکت وام میدهند، اعتباردهنده گفته میشود.
- تنزیل سود سهام (DDM): بر مبنای این روش ارزش کل سهامداران به صورت مستقیم محاسبه میشود.
به طور کلی فرمول محاسبۀ جریانات نقدی فعلی به صورت زیر است:
اجزای فرمول فوق به شرح زیر است:
- CF: جریانات نقدی؛
- r: نرخ تزیل؛
- PV: ارزش فعلی.
با فرض اینکه Cash Flowها با یکدیگر برابر بوده و همچنین جریانات نقدی مادامالعمر باشد، فرمول بالا به صورت زیر نوشته میشود:
در بعضی موارد Cash Flowها با یکدیگر برابر نبوده و Cash Flow در سال t با نرخ رشدی نسبت به سال t-1 افزایش پیدا میکند. در این شرایط ارزش فعلی به صورت زیر محاسبه میشود:
در فرمول فوق، g معرف نرخ رشد است.
در این مطلب، مباحث اولیۀ مرتبط با ارزشگذاری توضیح داده شد. در مطلب بعدی، رابطۀ NPV با ارزش شرکت توضیح داده خواهد شد.