در مطالب قبل، فرق نیاز، خواست، تقاضا و عرضه و همچنین روشهای جمعآوری دادهها توضیح داده شد. در این مطلب، چگونگی تحلیل دادهها در سطوح مختلف توضیح داده میشود.
اطلاعات در سه سطح قابل تبدیل هستند:
۱- در سطح بنگاه یا کسبو کار خرد
۲- در سطح صنعت (محیط خرد)
۳- در سطح محیط (محیط کلان)
مدلهای مورد بررسی در سطح اول، سطح بنگاه یا کسبو کار خرد که میتوانند به شناخت جایگاه محصول در سطح بنگاه کمک کنند، به شرح زیر است:
۱- مدل ۴P: مدل ۴P که به آن مدل آمیختۀ بازاریابی نیز گفته میشود. با استفاده از ۴ مؤلفۀ موجود در این مدل میتوان میزان موفقیت یا عدم موفقیت محصول مد نظر را سنجید. ۴ مؤلفۀ موجود در این مدل به شرح زیر است:
- محصول (Product): در این قسمت باید محصول مد نظر را بر مبنای تحقیقات بازار مورد سنجش قرار داد که این محصول بر مبنای تحقیقات صورت گرفته چه ویژگیهایی را لازم است داشته باشد. ویژگیهایی از قبیل بستهبندی، برند، خدمات پس از فروش و ... از جمله مواردی هستند که مد نظر قرار گرفته میشود.
- قیمت (Price): اطلاعات قیمت باید در ارتباط با اینکه افراد با سطوح زنجیرۀ تأمین با چه قیمتی معامله خواهند شد، تحلیل و جمعبندی شود.
- بازار هدف (Place): بازار بر مبنای مطالعات بازار بخشبندی شده و بازار هدف از بین بخشبندیهای صورت گرفته، شناسایی میشود.
- تبلیغات (Promotion): بر مبنای تبلیغات میتوان متوجه شد که چگونه یک محصول در بازار به محبوبیت میرسد.
۲- با استفاده از این مدل در سطح بنگاه میتوان جایگاه محصول مد نظر را نسبت به رقبا سنجید. در ماتریس بوستون ۴ علامت وجود دارد.
ستاره: محصولاتی هستند که سهم بازار بالایی داشته و همچنین در بازاری با رشد بالا قرار دارند. این محصولات، ارزش بالایی دارند زیرا سرمایهگذاری روی این محصولات به خاطر رشد بالای بازار و محبوبیتی که دارند همچنان سود آینده افراد را تضمین میکنند.
گاو شیرده: این علامت به این معناست که این محصولات سهم بازار بالایی دارند و همچنین سود و درآمد بسیار خوبی را تولید میکنند اما در بازاری قرار دارند که رشد کمی دارد. بنابراین، اگر افراد به این بازار وارد میشوند باید در کوتاهمدت از این بازار بهرهبرداری کنند.
سگ: سگها محصولاتی هستند که سهم بازار پایینی نسبت به رقبا دارند و رشد بازار آنها نیز بسیار کم و شاید گاهاً صفر باشد. این محصولات معمولاً سودآور نبوده و همان سهم بازارشان را هم بهسختی حفظ میکنند.
علامت سؤال: علامت سؤال محصولی است که سهم بازار پایینی داشته اما در صنعتی قرار گرفته است که نرخ رشد بالایی دارد. متأسفانه آیندۀ مشخصی برای این محصولات نمیتوان متصور شد.