در مطالب قبل، روشهای جمعآوری دادههای اولیه توضیح داده شد. در این مطلب، مفاهیم مرتبط با تحقیقات بازار توضیح داده میشود. نوع ایده و طرحی که امکانسنجی در رابطه با آن صورت میگیرد در رویۀ مطالعات مؤثر است. به طور کلی میتوان دو نوع ایده و فرصت را شناسایی کرد.
- نوع اول ایدههایی هستند که از دل بازار برآمده و بازار محور یا Market Oriented هستند؛
- نوع دوم ایدههایی هستند که مشابه آنها در بازار وجود ندارد و بنابراین، سابقهای برای تولید و مصرف آنها وجود ندارد و بیش از آنکه بازار محور باشند تکنولوژی محور هستند.
این دو نوع ایده، رویکرد را در امکانسنجی و مطالعات بازار به طور کل تغییر میدهد. اگر برنامهای مبنی بر تولید محصولی وجود دارد که محصول مشابه آن در بازار وجود دارد حتی اگر محصول مشابه کاملاً وارداتی باشد و تولید در داخل کشور صورت نگرفته باشد، در هر حال شناخت نسبت به محصول در صنایع وجود دارد، در این حالت ایدۀ مطرح شده بازار محور است زیرا که مصرفکنندگان از قبل نسبت به آن آشنایی داشتهاند. زمانی که محصولی مشابه محصول مد نظر برای تولید در گذشته وجود نداشته باشد، اولین سؤالی که مطرح میشود این است که این محصول برای چه صنعتی باید عرضه شود. تاکنون اطلاعاتی که راجع به آن توضیح داده شد اطلاعات کمی بود. اما لازم است که گروهی دیگر از اطلاعات را بررسی کرد که این اطلاعات کیفی هستند مانند اینکه:
- چه افرادی در بازار قدرتمندتر هستند؟
- چه عاملی در موفقیت فروش اثرگذارتر است؟
- دولت چه میزان در موفقیت یا شکست تولیدکننده مؤثر است؟
- قوانین تا چه میزان بازدارنده و تا چه میزان حمایتکننده است؟
- چه چالشهایی در ورود محصول به بازار وجود دارد؟
- چه عواملی در پذیرش محصول توسط مصرفکنندگان وجود دارد؟
- چه افراد کلیدی میتوانند جلوی ورود محصول به بازار را بگیرند؟
بنابراین هنگامی که مطالعات بازار صورت میگیرد صرفاً اعداد و ارقام حائز اهمیت نیستند بلکه بخش زیادی از خروجیهای تحلیلهای کیفی هستند که استراتژیها و راهکارها را تعیین میکنند.
لازم است برای انجام مطالعات امکانسنجی چه برای بازار داخل و چه برای بازار خارج اطلاعات بدست آورد. به عنوان مثال طبق مطالعات صورت گرفته در کشور به ۱۰۰ تن از یک مادۀ شیمیایی خاص نیاز است که به این اطلاعات، اطلاعات کمی بازار داخل گفته میشود. تیم مطالعات فنی بیان میدارد که چنین کارخانهای با ظرفیت ۱۰۰ تن اقتصادی نیست. در این حالت لازم است که به بازار صادرات ورود کرد و بازارهای منطقهای را نیز بررسی کرد. این نکته لازم به ذکر است که گاهی علاوه بر توجه همزمان به کیفیت و کمیت، لازم است در بازارهای جغرافیایی مختلف نیز فعالیت کرد.