در مطلب قبل، مفاهیم عرضه و تقاضا در امکانسنجی توضیح داده شد. در این مطلب، مواردی که با استفاده از آن میتوان در مورد بازار اطلاعات بدست آورد چون تحلیل رقبا، تحلیل قیمت و تحلیل محصول توضیح داده میشود.
تحلیل رقبا
در تحقیقات بازار لازم است که در ابتدا رقبا شناسایی شده و سپس مزایای آنها را مورد بررسی قرار داد. این مزیت میتواند از جنس تصاحب یا اتصال به شبکۀ مصرف یا توزیع، قدرت تأمین بالاتر، قدرت تولید با قیمت تمام شدۀ کمتر و یا از جنس اتصال به شبکۀ تأمین مواد اولیه باشد. به عنوان مثال، فردی قصد تولید یک نوع خاص از دارو را دارد در حالی که رقیب او نه تنها آن نوع از دارو را تولید میکند بلکه شبکۀ پخش آن دارو را نیز در اختیار دارد. پس در صورت رقابت با آن فرد، نمیتوان از شبکۀ توزیع انحصاری او استفاده کرد و در صورتی که بتوان از شبکۀ پخش دیگری استفاده کرد باز هم رقیبی که شبکۀ پخش منحصر به فرد خود را داراست، مزیت رقابتی خواهد داشت زیرا میتواند با قیمت تمام شدۀ کمتری این محصول را توزیع کند یا میتواند از ابزارهای تشویقی و ترویجی بیشتری استفاده کند و داروخانهها را نیز متقاعد کند که محصولات آنها را خریداری نمایند.
بنابراین، هم با خود رقبا، هم تولیدکنندگان و هم مصرفکنندگان باید وارد مذاکره شد تا متوجه نقاط قوت و نقاط ضعف آنان شد. علاوه بر این ۳ منبع، منبع دیگری نیز در تحلیل رقبا وجود دارد به نام شبکۀ توزیع در محصولاتی که شبکۀ توزیع برای آنان وجود دارد. به عنوان مثال اگر قصد تولید یک مادۀ غذایی وجود داشته باشد. میتوان با عرضهکنندگان و فروشندگان این مادۀ غذایی مثلاً سوپرمارکتها مصاحبه کرد و از آنها در رابطه با برندهای موفق در بازار پرسوجو کرد. به عنوان مثال شاید به منظور برتری در این رقابت، شبکههای توزیع بیان کنند که لازم است حاشیۀ سود بیشتری در اختیار آنها قرار بگیرد.
تحلیل قیمت
قیمت یک کالا در طول شبکۀ توزیع تغییر میکند و ممکن است به بیش از دو برابر هم برسد. زمان تحلیل و پیشبینی قیمت لازم است سطوح مختلف قیمت را از دل بازار استخراج کرد. در محصولات B2C (Business to Consumer) میتوان از دل بازار به این قیمتها دسترسی داشت ولی در محصولات B2B (Business to Business) دریافت این اطلاعات مقداری سختتر است زیرا که باید از تأمینکنندگان مرجع یا از خود تولیدکنندگان اطلاعات دریافت کرد. در محصولات B2B، معمولاً عرضه به صورت مستقیم صورت میگیرد یعنی تولیدکننده، محصول را به طور مستقیم در اختیار مصرفکننده قرار میدهد و در این مورد قیمت گامهای مختلفی ندارد. اما در محصولات B2C که وارد شبکۀ توزیع میشود مثل صنایع غذایی، داروها و شویندهها، لازم است که بررسی کرد هر لایه از زنجیرۀ توزیع چه میزان بر قیمت فروش محصول اضافه میکند. نکتۀ مهم دیگر، بررسی روند قیمت است که در بسیاری از موارد با مصاحبه میتوان تغییرات قیمت درسالهای قبل را استخراج کرد.
تحلیل محصول
بعد از بررسی این اطلاعات میتوان به این نکته رسید که این محصول نسبت به رقبا چه مزایا یا معایبی دارد و میتوان با مصرفکنندگان مصاحبه کرد. میتوان بررسی کرد که آیا امکان جایگزینی این محصول با محصول دیگری وجود دارد؟ همچنین عوامل مؤثر بر خرید نیز حائز اهمیت است.
در نهایت این موارد، موارد اصلی هستند که در یک مطالعۀ امکانسنجی لازم است به آن پرداخته شود، مواردی چون میزان تولید، میزان مصرف، تعادل عرضه و تقاضا، تحلیل رقبا، قیمت عرضه، روندهای تولید و مصرف موارد کلیدی هستند که در مرحلۀ مطالعات میدانی لازم است به آن پاسخ داده شود.
در این مطلب، سایر روشهای جمعآوری دادههای اولیه توضیح داده شد. در مطلب بعدی، مفاهیم مرتبط با تحقیقات بازار توضیح داده میشود.