در مطلب قبلی، ساختار گزارش امکانسنجی توضیح داده شد. در این مطلب، بخش معرفی و بررسی محصول توضیح داده میشود.
۱. نوع محصول (کالا یا خدمت)
شکل (۱): انواع محصول
۲. سطوح محصول
شکل (۲): سطوح محصول
این مرحله در مطالعات امکانسنجی حائز اهمیت است زیرا که افراد نسبت به توسعۀ محصول و معیارهای مشتری برای خرید محصول آگاهی پیدا میکنند. به عنوان مثال ممکن است محصول مد نظر در حد هسته باقی مانده و نیازی نداشته باشد که ۲ لایۀ دیگر به آن اضافه شود اما بر مبنای مطالعات بازار، مشاور به سرمایهگذار پیشنهاد دهد که به عنوان مثال، لایۀ برند یا لایۀ آموزش و خدمات پس از تولید به محصول اضافه شود.
۳. منحنی عمر محصول
شکل (۳): منحنی عمر محصول
در امکانسنجی لازم است مشخص شود که محصول در کدام نقطه از چرخۀ عمر محصول قرار دارد.
در مرحلۀ اول، محصول وجود ندارد و لازم است محصول به بازار معرفی شود. توجه به این نکته الزامی است که وقتی در مورد منحنی عمر صحبت میشود، منظور منحنی عمر کلی محصول در بازار است، نه منحنی عمر محصول مد نظری که راجع به آن تحقیق صورت میگیرد.
در صورتی که فردی قصد داشته باشد کارخانهای راهاندازی کند که به تولید CD یا DVD بپردازد، طبق برنامهریزیهای صورت گرفته، طی ۲ سال آینده محصول آمادۀ عرضه به بازار است. در این مرحله لازم است که به جایگاه CD و DVD در چرخۀ عمر محصول در بازار پرداخته شود.
زمانی که در مورد معرفی محصول صحبت میشود، منظور محصولاتی است که مشابه آنها در بازار وجود ندارد و این محصول قرار است برای اولین بار به بازار عرضه شود.
در مرحلۀ دوم، محصول دورۀ معرفی را سپری کرده و به دورۀ رشد میرسد. در این دوره، شیب حرکت به سمت بالا است، محصول در بازار معرفی شده و بازار نسبت به محصول شناخت پیدا میکند و به این ترتیب تقاضا نسبت به آن افزایش مییابد.
در مرحلۀ سوم، محصول اصطلاحاً در بازار جا افتاده است. اصلیترین معیار دورۀ بلوغ و اشباع این است که در این مرحله رقبا افزایش یافتهاند. ممکن است محصول، در مرحلۀ اول رقیبی نداشته باشد یا تعداد رقبای کمی داشته باشد. اما در مرحلۀ رشد، محصول به مرور وارد بازار شده، کمکم شناخت نسبت به محصول افزایش پیدا کرده و شرکتها به سمت تولید بیشتر این محصول حرکت میکنند. در مرحلۀ اشباع تعداد رقبا به حدی افزایش پیدا میکنند که بازار رشد چندانی نه به جهت فروش و نه به جهت سود دارد.
مرحلۀ چهارم، مرحلۀ افول است. در این مرحاه، محصول به آرامی از بازار خارج شده و تولید آن جذابیتی ندارد.
در این بخش تعدادی از عواملی که در معرفی و توسعۀ محصول حائز اهمیت است، توضیح داده شد. در ادامه چرخۀ عمر محصول با جزئیات بیشتر بررسی خواهد شد.