در بخش قبل، مقدمات گزارش امکان‌سنجی و جایگاه آن در مسیر توسعۀ طرح، توضیح داده شد. در این بخش مدل کسب و کار توضیح داده می‌شود. این موضوع، موضوع کلیدی در بحث امکان‌سنجی نیست ولی آگاهی نسبت به آن برای درک درست امکان‌سنجی ضروری است.
مدل کسب و کار، چارچوب اولیه یا کلی کار را تبیین می‌کند و یک ابزار تحلیلی نیست بلکه یک ابزار تبیین‌کننده و ترسیم‌کننده است. در واقع ابزاری برای پیاده‌سازی ایده‌ها، شهود و برنامه‌های ذهنی است.
مدل کسب و کار به افرادی که ایده‌های جدید دارند کمک می‌کند تا ایده‌های خود را در یک چارچوب مشخص پیاده‌سازی کنند تا امکان توضیح آن برای سرمایه‌گذار نیز وجود داشته باشد. بر مبنای این ابزار می‌توان به مرور زمان مطالعات را عمیق‌تر کرد.
بوم مدل کسب کار شامل 4 بخش کلیدی به شرح زیر است:
۱. مشتریان
۲. ارزش
۳. زیرساخت
۴. بخش مالی
مشتریان
بازارهای هدف شرکت چه کسانی هستند؟ بازارها را بخش‌بندی کرده و بازار هدف انتخاب می‌شود.
خلق ارزش
چرا مشتری باید محصول شرکتی خاص را خریداری کند؟ محصول این شرکت چه ویژگی خاصی نسبت به رقبا دارد که مشتری حاضر است بابت آن هزینه پرداخت کند؟
کانال‌ها
محصول از چه کانالی به مشتری تحویل داده می‌شود؟ مشتری از چه کانالی ارتباط خود را با شرکت حفظ می‌کند؟
شبکۀ همکاران
پارتنرها یا شرکای کلیدی شرکت چه کسانی هستند؟ این لزوماً به معنای شرکای حقوقی و سهامداران شرکت نیست در واقع شامل همۀ مجموعه‌های کلیدی می‌شود که در موفقیت یا عدم موفقیت شرکت تأثیر گذارند. بنابراین، ممکن است برای اطمینان از موفقیت، لازم باشد یک شریک یا همکار کلیدی در بخش بازار وجود داشته باشد یا به عنوان مثال، حتماً لازم است که یک تأمین‌کنندۀ مطمئن همراه شرکت باشد تا موفقیت آن را تضمین کند. بنابراین، در این قسمت تعیین می‌شود که چه حلقه‌های قبل و بعد از شرکت مد نظر هستند که کلیدی بوده و نقش آن‌ها را چگونه می‌توان با ارتباط استراتژیک بلندمدت تعریف کرد.
منابع یا قابلیت‌ها
هر آنچه که از پول، امکانات، تجهیزات، نیروی انسانی و ... در شرکت وجود دارد، منابع یا قابلیت‌های شرکت محسوب می‌شود.
بخش مالی
در نهایت نیز موضوع مالی که شامل هزینه‌ها و درآمدها است، مطرح می‌شود؛ پول به چه صورت تأمین و در کجا هزینه می‌شود.
تفاوت امکان‌سنجی (FS) و طرح کسب و کار (BP)
۱. بخش‌هایی در BP وجود دارد که در FS وجود ندارد مانند مشخصات تیم مدیریتی و مکان اجرای طرح؛
۲. بخش‌های در FS وجود دارد که در BP وجود ندارد مانند سناریوهای مختلف جایگزین طرح؛
۳. FS در مراحل ابتدایی پیشرفت و توسعۀ پروژه تهیه می‌شود اما BP همواره در طول پروژه تغییر و به‌روزرسانی می‌شود؛
۴. FS چندین سناریو اجرای پروژه را بررسی می‌کند و BP تنها یک سناریو را بررسی می‌کند؛
۵. FS پروژه را از دید کلی مورد ارزیابی قرار می‌دهد اما BP تمرکز زیادی بر جزئیات اجرای پروژه دارد.
در این بخش مدل کسب و کار و نیز تفاوت آن با گزارش امکان‌سنجی توضیح داده شد. در مطلب بعدی اهمیت گزارش امکان‌سنجی توضیح داده خواهد شد.
