در مطلب قبلی، ویژگیهای سوآپ و رویکردهای خاتمه دادن به قرارداد سوآپ مطرح شد. قراردادهای سوآپ بر مبنای دارایی پایۀ آنها به دستههای مختلف تفکیک میشوند. در این مطلب، از میان انواع قراردادهای سوآپ، قرارداد سوآپ نرخ بهره توضیح داده میشود.
سوآپ نرخ بهره (Interest Rate Swaps)
در سوآپ نرخ بهره، طرفین قرارداد مبالغ بهره را بر حسب ارز مشابه معاوضه مینمایند. در این قرارداد، مبلغ اسمی قرارداد برای دو طرف قرارداد یکسان بوده و تسویه به صورت خالص انجام میشود. در سوآپ نرخ بهره دو حالت ممکن است:
در حالت اول، دو طرف قرارداد مبالغ بهره را بر حسب بهرۀ متغیر پرداخت مینمایند. اما در حالت دوم، یکی از طرفین قرارداد بر حسب بهرۀ ثابت و دیگری بر حسب بهرۀ متغیر پرداخت مینماید.
برای درک این مطلب، مثال زیر توضیح داده میشود:
شرکت سامسونگ در تاریخ ۱۵ دسامبر مبلغ ۲۵ میلیون دلار از بانک آمریکا وام میگیرد. وام مذکور یکساله بوده و بهره آن به صورت فصلی در مقاطع ۱۵ مارچ، ژوئن، سپتامبر و دسامبر پرداخت میشود. نرخ بهرۀ وام، لایبور بعلاوۀ ۲۵ صدم درصد تعیین شده است. در پایان دورۀ یکساله، سامسونگ اصل مبلغ وام را بازپرداخت مینماید. شرکت سامسونگ نگران افزایش نرخ بهره بوده و وام با نرخ بهرۀ ثابت را ترجیح میدهد. شرکت سامسونگ با استفاده از قرارداد سوآپ وام با نرخ بهرۀ شناور را میتواند به وام با نرخ بهرۀ ثابت تبدیل کند. برای این منظور شرکت سامسونگ سراغ بانک جی پی مورگان (JPM) که در بازار سوآپ فعال است میرود. شرکت سامسونگ علاقهمند به پرداخت نرخ بهرۀ ثابت و دریافت نرخ بهرۀ لایبور است. JPM نرخ بهرۀ ثابت ۶.۲ درصد را پیشنهاد مینماید. بهرۀ ثابت بر مبنای ۳۶۵/۹۰ و بهرۀ شناور بر حسب ۳۶۰/۹۰ پرداخت میشود. در حال حاضر نرخ لایبور ۵.۹ درصد است.
بنابراین، JPM باید در دورۀ نخست مبلغ زیر را به شرکت سامسونگ پرداخت نماید:
مبلغ پرداختی توسط شرکت سامسونگ در هر دوره به JPM مبلغ ثابت زیر است:
شکل زیر نمودار جریانهای نقدی سوآپ را از دیدگاه سامسونگ نشان میدهد:
بهرۀ شناور دریافتی توسط شرکت سامسونگ در دورههای بعدی معلوم نبوده و به نرخ لایبور در شروع هر دوره بستگی دارد که به صورت زیر محاسبه میشود:
در فرمول بالا L نرخ لایبور است.
در این مطلب، سوآپ نرخ بهره توضیح داده شد. در مطلب بعدی، سایر انواع سوآپ توضیح داده میشود.