هدف سرمایهگذران حداکثر کردن بازده مورد انتظار است، اگر چه در راستای حداکثر کردن بازده، همواره قصد دارند ریسک را نیز کاهش دهند. بازده در فرآیند سرمایهگذرای نیروی محرکی است که ایجاد انگیزه میکند و پاداشی برای سرمایهگذاران محسوب میشود. بازده ناشی از سرمایهگذاری برای سرمایهگذاران از اهمیت خاصی برخوردار است، برای اینکه تمامی فعالیتهای سرمایهگذاری در راستای کسب بازده صورت میگیرد.
ارزیابی بازده، تنها راه منطقی (قبل از ارزیابی ریسک) است که سرمایهگذاران میتوانند برای مقایسۀ سرمایهگذاریها جایگزین و متفاوت از هم انجام دهند. تغییرپذیری در بازده کلی اوراق بهادار، مستقیماً به تغییرات بازار یا اقتصاد بستگی دارد که به آن ریسک سیستماتیک یا ریسک بازار گفته میشود. معمولاً تمامی اوراق بهادار (اعم از اوراق قرضه و سهام عادی) تا حدودی از ریسک سیستماتیک برخوردارند. در این مطلب به اجزای بازده پرداخته خواهد شد.
بازده تحقق یافته در مقابل بازده مورد انتظار
از آنجا که بازده تحقق یافته و بازده مورد انتظار در مسائل و مباحث سرمایهگذاری کاربرد وسیعی دارند به همین دلیل شناخت مفهوم آن دو حائز اهمیت است. بازده تحقق یافته، بازدهای است که واقع شده است، یا بازدهای است که کسب شده است. در واقع، بازده تحقق یافته بازدهای است که، به وقوع پیوسته و واقع شده است.
بازده مورد انتظار، عبارت است از بازده تخمینی یک دارایی که سرمایهگذاران انتظار دارند در یک دورۀ آینده بدست آورند. بازده مورد انتظار با عدم اطمینان همراه است و احتمال دارد برآورده شود و یا اینکه برآورده نشود. سرمایهگذاران برای کسب بازده مورد انتظار بایستی یک نوع دارایی را خریداری کنند و توجه داشته باشند که این بازده ممکن است تحقق نیابد. سرمایهگذاری بر روی اوراق بهادار ریسکدار و بلندمدت میتواند باعث برآورده شدن بازده مورد انتظار سرمایهگذاران شود، در حالی که در کوتاهمدت این امر کمتر اتفاق میافتد. بازده معمولا از دو بخش تشکیل می شود:
سود دریافتی: مهمترین جزء بازده، سودی است که به صورت جریانات نقدی دوهای سرمایهگذاری بوده و میتواند به شکل بهره یا سود تقسیمی باشد. ویژگی متمایز این دریافتها این است که منتشر کننده پرداخت هایی را به صورت نقدی به دارندۀ دارایی پرداخت میکند. این جریانات نقدی با قیمت اوراق بهادار نیز مرتبط است.
سود (زیان) سرمایه: دومین جزء مهم بازده، سود (زیان) سرمایه است که مخصوص سهام عادی است ولی در مورد اوراق قرضه بلندمدت و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت نیز مصداق دارد. به این جزء که ناشی از افزایش (کاهش) قیمت دارایی است سود (زیان) سرمایه میگویند. این سود (زیان) سرمایه ناشی از اختلاف بین قیمت خرید و قیمت در زمانی است که دارندۀ اوراق قصد فروش آنها را دارد. این اختلاف میتواند در قالب سود و یا زیان باشد. مجموع این دو جزء، بازده كل اوراق بهادار را تشکیل میدهد.