برای افرادی که قصد دارند در بورس سرمایه‌گذاری کنند، آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات رایج در این بازار بسیار اهمیت دارد. در این مطلب، برخی از این اصطلاحات تشریح خواهد شد.

نماد

نماد، نام اختصاری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. برای مثال، نماد شرکت پتروشیمی خارک در بورس، شخارک است. حرف اول نماد، برگرفته از صنعتی است که شرکت در آن قرار دارد و بخش دوم آن در واقع خلاصۀ نام شرکت است. مثلا در نماد شخارک، حرف «ش» بیانگر صنعت شیمیایی و کلمۀ خارک، مخفف عبارت پتروشیمی خارک است. فعالان بورس، عمدتاً به جای استفاده از نام کامل شرکت‌ها، نماد آنها را به کار می‌برند.

توقف نماد

گاهی اوقات، معاملات سهام برخی شرکت‌ها در بورس به صورت موقتی، از جریان خارج می‌شود. در این حالت، اصطلاحاً می‌گویند نماد شرکت متوقف شده است. عمدتاً زمانی نماد یک شرکت متوقف می‌شود که رویدادی حائز اهمیت در خصوص آن شرکت اتفاق افتاده باشد، به نحوی که این رویداد بتواند موجب افزایش یا کاهش بیش از اندازۀ قیمت سهام شرکت شود. برای مثال، قبل از برگزاری مجامع سالیانۀ شرکت، نماد آن شرکت متوقف می‌شود، زیرا در مجمع ساليانه، سود سهامداران مشخص خواهد شد و این موضوع، می‌تواند بر قیمت سهم بعد از مجمع، تأثیر زیادی داشته باشد. طبیعتاً توقف نماد در این گونه موارد، به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا پس از انتشار اطلاعات کامل و شفاف شدن وضعیت شرکت، در شرایط یکسان و عادلانه، در خصوص خرید، فروش و یا نگهداری آن سهم تصمیم‌گیری کنند.

مجمع عمومی

به گردهمایی سهامداران و مدیران شرکت که به منظور تصمیم‌گیری در خصوص مسائل مهم شرکت برگزار می‌شود، مجمع عمومی یا به اختصار، مجمع گفته می‌شود. سهامداران شرکت، متناسب با میزان سهم خود، در مجامع حق رأی دارند. هیأت مدیرۀ شرکت، موظف است حداقل ۱۰ روز قبل از برگزاری مجمع، آگهی آن را در روزنامۀ کثیرالانتشاری که به عنوان روزنامۀ رسمی شرکت انتخاب شده است، منتشر کند تا سهام داران از این موضوع مطلع شوند. مجامع شرکت‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:

الف. مجمع عمومی عادی سالیانه

هیأت‌مدیرۀ شرکت موظف است هر سال یک بار، سهامداران شرکت را دعوت کرده و گزارش عملکرد سالیانۀ خود را به سهامداران ارائه نماید. به این گردهمایی، مجمع عمومی عادی سالیانه گفته می‌شود. در مجمع عمومی سالیانه، در خصوص موارد مهمی مانند میزان سود تقسیمی به سهامداران و انتخاب اعضای هیأت مدیره، رأی‌گیری می‌شود.

ب. مجمع عمومی فوق العاده

صرف نظر از مجمع عمومی عادی سالیانه، هر مجمع دیگری که توسط شرکت برگزار شود، مجمع عمومی فوق‌العاده نام دارد. در مجامع عمومی فوق‌العاده عمدتاً در خصوص مواردی مانند افزایش سرمایۀ شرکت، تغییر نشانی و نام شرکت و ... تصمیم‌ گیری می‌شود.

سال مالی

منظور از سال مالی، دورۀ یک ساله‌ای است که مبنای محاسبۀ سودوزیان و سایر گزارش‌های مالی شرکت است. سال مالی در بسیاری از شرکت‌ها، از ابتدای فروردین تا پایان اسفند است، اما برخی از شرکت‌ها، براساس نوع فعالیت خود، سال مالی را زمان دیگری، مثلاً از ابتدای مهر تا پایان شهریور سال بعد، تعیین می‌کنند. در پایان سال مالی، مجمع سالیانۀ شرکت برگزار و عملکرد هیأت‌مدیره در طول سال مالی، مورد ارزیابی سهامداران قرار می‌گیرد. هیأت‌مدیرۀ شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت 4 ماه پس از پایان سال مالی شرکت، مجمع عادی سالیانه را برگزار کند.

صورت سود و زیان

بیان شد که یکی از مهم‌ترین معیارها برای انتخاب سهام یک شرکت، میزان سودآوری آن شرکت است. طبیعتاً هر اندازه میزان سودآوری یک شرکت در مقایسۀ با قیمت سهام آن شرکت در بورس، بیشتر باشد، می‌تواند یکی از نشانه‌های ارزنده بودن سهم باشد. صورت سود و زیان، به خوبی بیانگر میزان سود یک شرکت در پایان سال مالی است. شرکت‌ها موظف‌اند در پایان سال مالی، صورت سودوزیان خود را منتشر کرده و از این طریق، میزان سودآوری خود را به سهامداران اطلاع دهند. در صورت سودوزیان، مواردی مانند میزان فروش شرکت‌ها، میزان هزینه‌های آنها و سایر اطلاعات با اهمیت مربوط به عملکرد شرکت، قابل مشاهده است. سهام‌داران برای مشاهدۀ صورت سودوزیان شرکت‌ها، می توانند به پایگاه اینترنتی www.codal.ir مراجعه کنند.

ترازنامه

در بیان عوامل تعیین‌کنندۀ قیمت سهام، توضیح داده شد که سرمایه‌گذاران باید علاوه بر سودآوری شرکت، به میزان دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت نیز توجه داشته باشند. طبیعتاً برای یک سرمایه‌گذار مهم است که بداند شرکتی که قصد دارد در آن سرمایه‌گذاری کند، چه میزان دارایی، اعم از پول نقد، ملک و ماشین‌آلات دارد و میزان بدهی‌ها و تعهدات شرکت به بانک‌ها و تأمین‌کنندگان مواد اولیه چقدر است  و یا به عبارت دیگر، آنچه که به عنوان سرمایۀ سهامداران شرکت یا اصطلاحاً، حقوق صاحبان سهام، پس از کسر بدهی‌های شرکت از دارایی‌های آن باقی می‌ماند، چقدر است. همۀ این اطلاعات، از طریق مطالعۀ ترازنامه شرکت قابل مشاهده است. در واقع، ترازنامه که همانند صورت سودوزیان، در پایان دورۀ مالی شرکت برای اطلاع سهامداران منتشر می‌شود، همانند یک تصویر واضح و شفاف وضعیت شرکت را از نظر میزان دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام نشان می‌دهد. سرمایه‌گذاران برای مشاهدۀ ترازنامۀ شرکت‌ها نیز همانند صورت سودوزیان، می‌توانند به پایگاه اینترنتی www.codal.ir مراجعه کنند.