در مطالب قبلی، عوامل محیطی و مرتبط با صنعت به عنوان مواردی که بر قیمت سهم اثرگذار هستند معرفی شد. در این نوشته، عوامل درونی شرکت به عنوان سومین عامل مؤثر بر قیمت سهام به تفضیل بیان خواهد شد. برخلاف عوامل محیطی و مرتبط با صنعت، عوامل درونی به خود شرکت وابسته است که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود.
میزان سودآوری شرکت و ثبات آن
بدون تردید، مهم‌ترین انگیزۀ سرمایه‌گذار از خرید سهام یک شرکت، کسب سود است. بنابراین برای سرمایه‌گذاران عملکرد شرکتی که سهام آن را خریداری می‌کنند بسیار با اهمیت است. زیرا یک عملکرد مناسب، موجب سودآوری شرکت می‌شود. اما تنها سودآوری کافی نیست. اگر در روند سودآوری، تدام وجود نداشته باشد شرکت گزینۀ مناسبی برای سرمایه‌گذاری محسوب نمی‌شود. باید به این نکته نیز توجه داشت که شرکت‌ها در آغاز فعالیت خود چندان سودآور نیستند اما با گذشت زمان عملکرد آنها بهبود می‌یابد. بنابراین سرمایه‌گذاران باید با دید بلندمدت این شرکت‌ها را مورد ارزیابی قرار دهند.
نسبت قیمت به درآمد سهم (P/E)
این نسبت از تقسیم قیمت سهم (price) به سود سالانه (earning) بهدست می‌آید. برای مثال، دو شرکت «الف» و «ب»، هر دو در صنعت ساختمان فعالیت می‌کنند و در اغلب شرایط با هم مشابه هستند. در پایان سال سود هر دو شرکت 100 تومان، قیمت سهام الف در بورس 500 تومان و سهام ب 1،000 تومان است. در این شرایط با فرض تدام روند سودآوری، شرکت الف، در مدت 5 سال (500/100) می‌تواند اصل پول سرمایه‌گذاران را از محل سود سهام تأمین کند. در حالی که این امر برای شرکت ب، 10 سال (1،000/100) زمان می‌برد. بنابراین شرکت الف نسبت به ب در وضعیت مناسب‌تری قرار دارد. در شرایط یکسان هر چه نسبت P/E کمتر باشد نشان دهندۀ ارزنده بودن سهام شرکت است. شرکت‌های فعال در یک صنعت را می‌توان با این نسبت مورد مقایسه قرار داد. البته باید توجه داشت که این نسبت تنها یکی از روش‌های ارزیابی سهام شرکت‌هاست و نباید به تنهایی ملاک ارزیابی قرار گیرد.
قابلیت نقدشوندگی سهام
یکی از ویژگی‌های یک دارایی خوب این است که سریعاً به وجه نقد تبدیل شود. سهام نیز به عنوان یک دارایی از این ویژگی مستثنی نیست. هر چه حجم معاملات، دفعات معامله و تعداد سهام معامله شد‌ۀ یک شرکت در بورس بیشتر باشد نشان دهندۀ نقدشوندگی بیشتر آن، در بازار است.
وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت
با برررسی صورت‌های مالی اساسی شرکت، از جمله ترازنامه، می‌توان شناخت مناسبی از وضعیت مالی، به‌خصوص وضعیت دارایی و بدهی‌های شرکت بهدست آورد. برای سهامدار، به عنوان کسی که به نسبت سهام خود مالک شرکت است، مهم است که اطلاع داشته باشد شرکت چه میزان دارایی و بدهی دارد و آیا وضعیت آن از این لحاظ، مناسب است یا خیر.
طرح‌های توسعه‌ای شرکت
طرح‌های توسعه‌ای شرکت نشان دهندۀ پویایی آن است. هر چه این طرح‌ها بیشتر باشد معیاری برای پیش‌بینی رشد شرکت است و می‌تواند ملاکی برای سنجش ارزنده بودن سهم باشد. البته باید هدف از انجام طرح و پیش‌بینی سودآوری آن مورد بررسی قرار گیرد. همۀ طرح‌ها به یک میزان بر سودآوری، اثرگذار نیستند. به طور مثال، اثرگذاری طرح احداث خط تولید جدید در یک کارخانه بسیار مؤثر‌تر از طرح تعویض ماشین‌آلات فرسوده است.
میزان سهام در دست مردم (شناوری سهم)
هرچه تعداد بیشتری از مردم، سهامدار یک شرکت باشند خریدار و فروشندۀ بیشتری برای سهم وجود دارد. بنابراین قابلیت نقدشوندگی سهم افزایش می‌یابد. همچنین امکان دست‌کاری قیمت سهم توسط گروهی خاص از سهامداران، کم می‌شود. به آن بخش از سهام شرکت که در اختیار تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران قرار دارد سهام شناور آزاد گفته می‌شود.
ترکیب سهامداران شرکت
وجود برخی نهادها و سازمان‌های بزرگ در ترکیب سها‌داران شرکت می‌تواند به عنوان نقطۀ قوت تلقی شود. زیرا سهامداران عمده می‌توانند در شرایط خاص با حمایت از سهم از افت قیمت سهام و ضرر سهامدارن خرد جلوگیری کنند. البته حضور این نهادها و سازمان‌ها در ترکیب سهامداران لزوماً به معنای حمایت آنها از افت قیمت سهم نیست و باید عملکرد گذشتۀ این سهامداران را مورد بررسی قرار داد.
در این نوشته هفت عامل درونی یک شرکت که می‌تواند بر قیمت سهام مؤثر باشد بیان شد. بسیاری از اطلاعات مربوط به شرکت‌ها را می‌توان در پایگاه‌های رسمی اطلاع‌رسانی مانند www.tsetmc.com و www.codal.ir مشاهده کرد.
