در مطالب قبلی، اشاره شد که ارزش اوراق بهادار به پشتوانۀ یک دارایی دیگر تعیین میشود. به طور مثال ارزش سهام یک شرکت به عملکرد آن شرکت بستگی دارد و با بهبود و یا ضعف آن، ارزش سهام شرکت نیز تغییر میکند. بنابراین برای خرید یک دارایی، مانند سهام، توجه به اطلاعاتی که میتواند روی قیمت آن اثرگذار باشد بسیار حائز اهمیت است. زیرا اگر تصمیم خرید یک سهم، منطبق بر بررسی اطلاعات و اطمینان از تأثیر مثبت آنها بر سهم باشد میتواند تا حد زیادی ریسک سرمایهگذاری را کاهش دهد. در ادامه مفهوم ریسک را دقیقتر بررسی خواهیم کرد.
به بیانی ساده، ریسک احتمال محقق نشدن پیشبینیهاست. برای مثال، فرض کنید قیمت سهام شرکت الف 150 تومان است و طبق پیشبینی، قیمت این سهم برای ماه آینده 160 تومان برآورد شده و طبق همین پیشبینی، فردی این سهم را خریداری کرده است. حال اگردر ماه آینده قیمت سهم طبق پیشبینی برابر با 160 تومان یا بیشتر باشد، فرد ریسک ناشی از سرمایهگذاری را با موفقیت پست سر گذاشته است. اما اگر در ماه آینده قیمت سهام مذکور، برابر 155 تومان باشد پیشبینی با 50% عدم موفقیت همراه بوده است. بنابراین میتوان گفت که تعریف دیگری از ریسک، احتمال عدم موفقیت است. هر چه احتمال عدم موفقیت در کسب سود در سرمایهگذاری بیشتر باشد، ریسک سرمایهگذاری بیشتر است.
میتوان به دو نکته پیبرد که پیشبینی صحیح، نقش بسیار زیادی در کاهش ریسک سرمایهگذاری دارد و چون لزوماً پیشبینیها منطبق بر واقعیت نخواهند بود، بنابراین فردی که قصد ورود به بورس را دارد باید توانایی پذیرش ریسک را داشته باشد.
در کنار مفهوم ریسک، همواره مفهوم دیگری به عنوان بازده در ادبیات سرمایهگذاری مورد استفاده قرار میگیرد. منظور از بازده، درآمد حاصل از سرمایهگذاری است. پیشتر گفته شد که فرد با سرمایهگذاری در سهام از طریق افزایش قیمت سهم و دریافت سود نقدی، درآمد کسب میکند. به مجموع این دو مقدار، بازده میگویند. به عنوان مثال اگر قیمت یک سهم در طی یک سال از 150 تومان به 195 تومان افزایش یابد و 15 تومان نیز سود نقدی به سهامداران پرداخت کند در مجموع بازده سرمایهگذاری در این سهم معادل 40% است که معادل 10% سود نقدی و 30% افزایش قیمت سهام است.
سرمایه گذاری در اوراق مشارکت، سالانه درصد معینی بازده به همراه دارد و ریسک سرمایهگذاری در این اوراق بسیار کم است. با این حال برخی افراد برای کسب بازدهی بیشتر در سهام سرمایهگذاری میکنند تا با تحمل ریسک بیشتر، بازدهی بالاتری کسب کنند. به همین علت است که به بازده، پاداش ریسک نیز میگویند. در این مطلب به طور خلاصه، مفهوم ریسک و بازده بیان شد. در مطالب بعدی به تفصیل به رابطۀ بین ریسک و بازده خواهیم پرداخت.