نخستین‌بار در ایران در سال 1315 فردی بلژیکی به نام ران لوترفلد به همراه یک کارشناس هلندی، تحقیقات دربارۀ تشکیل بورس در ایران را آغاز کردند. سپس اساسنامۀ داخلی بورس را تهیه کرده و جهت بررسی به مسئولان ایرانی ارائه نمودند؛ اما در همان زمان جنگ جهانی دوم آغاز شد و تحت شرایط موجود، تشکیل بورس به تعویق افتاد.
26 سال بعد یعنی در سال 1341، پس از بررسی‌ها و مطالعات فراوان، کمیسیونی در وزارت بازرگانی با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعۀ صنعتی و معدنی ایران تشکیل شد که نتیجۀ آن تصویب موافقت‌نامۀ اولیۀ تاسیس بورس سهام در ایران بود.
پس از تصویب اولیۀ موافقت‌نامه، از دبیر کل بورس بروکسل دعوت به عمل آمد تا به همراه هیأتی از همراهانشان در راه‌اندازی بورس مشارکت کنند. در نهایت در سال 1345 قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا به بانک مرکزی ابلاغ گردید. یک سال بعد در 15 بهمن 1346 بورس ایران با معاملات سهام بانک توسعۀ صنعتی و معدنی آغاز به کار کرد.
تصویب قانون بازار اوراق بهادار، در آذر ماه 1384 را می‌توان یکی از مهم‌‌ترین تحولات تاریخ بورس ایران دانست که به موجب آن، نهاد اجرایی و نهاد نظارتی در بورس از یکدیگر تفکیک شدند که در راستای اجرای همین طرح، سازمان بورس اوراق بهادار تحت عنوان نهاد نظارتی آغاز به کار کرد.
در حال حاضر 4 بورس بزرگ در ایران مشغول به فعالیت هستند که عبارت‌اند از:
- بورس اوراق بهادار تهران که در آن سهام شرکت‌ها و اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خرید و فروش می‌شود.
- فرابورس ایران که مشابه بورس است و سهام شرکت‌هایی که شرایط کافی برای ورود به بورس را نداشته‌اند و سایر انواع اوراق بهادار مثل اوراق اجاره و اوراق امتیاز تسهیلات مسکن در آن خرید و فروش می‌شود.
- بورس کالا که در آن کالاهای مختلفی مانند محصولات کشاورزی، پتروشیمی و فلزات خرید و فروش می‌شوند.
- بورس انرژی که به تازگی در سال 1391 به منظور انجام معاملات حامل‌های انرژی، مانند برق، شروع به کار نموده است.
در این نوشته، تاریخچۀ تشکیل بورس در ایران ارائه شد. همچنین اولین سهام معامله شده و انواع بورس‌های فعال در ایران معرفی شدند. در مطالب بعدی با مفهوم بورس و دارایی‌های قابل معامله در آن آشنا خواهید شد.
